Rozpoczął się sezon grzewczy 2016/2017. W tym czasie nasilają się przypadki zatrucia osób tlenkiem węgla (czadem). Przyczyny tragedii są zazwyczaj podobne: zaniedbanie, niewiedza, niewłaściwe korzystanie z urządzeń grzewczych, wadliwa instalacja odprowadzania spalin. Bardzo często wynika to z niewłaściwej eksploatacji budyku i znajdujących się w nich urządzeń i instalacji grzewczych.
Głównym źródłem zatruć w budynkach mieszkalnych jest niesprawność przewodów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych, których wadliwe działanie może wynikać z:
Jak działa?
Ze względu na sposób działania na organizm ludzki, czad zwany jest również cichym zabójcą. Gromadzący się w pomieszczeniu czad jest niewidocznym pozbawionym zapachu gazem, nieco lżejszym od powietrza, trudno rozpuszczalnym w wodzie. Tlenek węgla ma zdolność do wyjątkowo łatwego łączenia się z hemoglobiną (powinowactwo 300 razy szybsze od tlenu), powstaje karboksyhemoglobina, (CO-Hb), a przez to stanowi zagrożenie dla wszystkich organizmów, które wykorzystują hemoglobinę do transportu tlenu do tkanek. Powoduje niedotlenienie tkanek. Za stężenie krytyczne uważa się zawartość karboksyhemoglobiny we krwi na poziomie 60 – 70 %!
Jakie są objawy?
Objawy zatrucia nie są charakterystyczne. Ciężkość ich zależy nie tylko od wartości tlenkowęglowej hemoglobiny we krwi, ale przede wszystkim od stężenia tlenku węgla w powietrzu wdychanym, czasu trwania narażenia i od aktywności ruchowej poszkodowanego. Przy wysokich stężeniach CO już po kilku wdechach może nastąpić zgon, bez objawów ostrzegawczych, wskutek porażenia układu oddechowego oraz ostrej niewydolności układu krążenia. Powikłaniem zatruć tlenkiem węgla są zmiany zwyrodnieniowe w ośrodkowym układzie nerwowym, nerwobóle i niewydolność płuc, natomiast w zatruciach przewlekłych: bóle i zawroty głowy, znużenie, zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym objawiające się: pogorszeniem pamięci i zdolności koncentracji, bezsennością.
Jak pomóc?
Aby skutecznie udzielić pomocy należy:
Poszkodowanemu musi być jak najszybciej udzielona pomoc lekarska. W ciężkich stanach zatrucia trzeba zastosować komorę hiberbaryczną. Jest to metoda leczenia czystym tlenem, podawanym pod zwiększonym ciśnieniem, w warunkach szpitalnych. O skuteczności tej metody świadczą wyleczenia chorych w ciężkim stanie klinicznym, skrócenie czasu śpiączki, łatwiejsze opanowanie obrzęku mózgu i zaburzeń rytmu serca, zmniejszenie występowania ciężkich zaburzeń neurologicznych. Ważne jest maksymalne skrócenie czasu od narażenia do zastosowania leczenia w komorze hiperbarycznej. W szpitalu możliwe jest także przeprowadzenie badań laboratoryjnych dla określenie ciężkości zatrucia. Leczenie szpitalne jest konieczne w każdym przypadku zatrucia tlenkiem węgla, zapobiega ono bowiem ewentualnym powikłaniom.
Najważniejsza jest profilaktyka
Zaczadzenie w budynkach mieszkalnych może pośrednio powodować to, iż w okresie zimowym użytkownicy budynków uszczelniania okna, drzwi przed zimnem. W ten sposób ogranicza się wymianę powietrza, a tym samym do spalania paliwa nie dostarcza się odpowiedniej ilości tlenu. Niedostateczna ilość tlenu do spalenia paliwa powoduje, ze następuje niepełne spalanie paliwa w urządzeniach grzewczych i tworzy się tlenek węgla, czyli czas. W takich przypadkach może dojść również do zaburzenia ciągu w przewodach kominowych i wydostawaniu się czasu do przestrzeni mieszkalnej, co poważnie zagraża życiu i zdrowiu mieszkańców. Obserwujemy wtedy tak zwany odwrotny ciąg powietrza w przewodach kominowych (z zewnątrz do wnętrza pomieszczenia).
Kompendium wiedzy na temat zagrożenia związanego z zatruciem tlenkiem węgla znajduje się na stronie internetowej Komendy Głównej PSP w Warszawie www.straz.gov.pl.