1. AUGUSTOWO - Bednarek Natalia
2. CHORZEWO - Mleczak Walenty
3. CHUDOBCZYCE - Mleczak Krzysztof
4. DALESZYNEK – Otto Sebastian
5. KUBOWO - Pucek Żaneta
6. KURNATOWICE - Magda Grzegorz
7. KWILCZ - Janik Zbigniew
8. LUBOSZ - Kowalka Zenon
9. MECHNACZ - Świderski Damian
10. MIŁOSTOWO - Raczyńska Hanna
11. MOŚCIEJEWO - Kmieć Kamil
12. NIEMIERZEWO - Szukała Marek
13. ORZESZKOWO - Nowak Aneta
14. PRUSIM - Mniszek Bogumiła
15. ROZBITEK - Sokółka Adam
16. UPARTOWO - Milner Monika
17. WITUCHOWO - Krzyżaniak Malwina
Skład rad sołeckich kadencji 2019-2024
AUGUSTOWO
CHORZEWO
CHUDOBCZYCE
DALESZYNEK
KUBOWO
KURNATOWICE
KWILCZ
LUBOSZ
MECHNACZ
MIŁOSTOWO
MOŚCIEJEWO
NIEMIERZEWO
ORZESZKOWO
PRUSIM
ROZBITEK
UPARTOWO
WITUCHOWO
________________________________________________________
KWILCZ
Duża wieś, stolica gminy, 2500 mieszkańców. Leży nad Jez. Kwileckim, na zachód od krawędzi doliny Potoku Kwileckiego, na wys. 96-104 m n.p.m. W dokumentach po raz pierwszy wymieniono Kwilcz w 1388 r., w aktach grodzkich poznańskich jako własność Dobiesława z Kwilcza. Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy strumienia Kwilcz, a nazwa to od kwilenia ptaków lub szumu – kwilenia wody.Kwileccy byli właścicielami majętności od 1939 r. Początki i rozwój związane są z położeniem przy trakcie z Sierakowa przez Miłostowo do Lwówka. Miejscowość rozwijała się między siedzibą właściciela, położoną w części północnej, a kościołem zlokalizowanym w części południowej. W dobie reformacji, w 2 połowie XVI w. Kwilcz stał się jednym ze znaczniejszych w Wielkopolsce ośrodków braci czeskich.Szczególnie ciekawymi obiektami krajoznawczymi są pałac, park i kościół. Zespół dworsko-folwarczny powstał w obecnym kształcie w początku XIX w. Składa się on z rozległego folwarku, rezydencji i parku. Folwark, położony jest na północnym skraju wsi. Wśród budynków w większości przebudowanych i zmodernizowanych w ostatnich latach, zachowały się włodarzówka z poł. XIX w. i gorzelnia z 1872 r. Część rezydencyjna założenia położona jest przy południowo-zachodnim brzegu Jez. Kwileckiego (zwanego też Jez. Błędnym). Na pograniczu parku i folwarku znajduje się pałac, dwie oficyny i stajnia z powozownią. Pałac zbudowany został ok. 1830 r. zapewne wg projektu jednego z uczniów wybitnego architekta berlińskiego Karola Fryderyka Schinkla. Budowla doskonale wkomponowana w teren ma charakter pałacowo-willowy. Obecnie pałac nie ma użytkownika. Przy dziedzińcu pałacowym stoją dwie zabytkowe oficyny. Oficyna północna, nakryta dachem mansardowym, zbudowana została w 2 połowie XVIII w. Przed powstaniem pałacu była prawdopodobnie siedzibą właścicieli majątku. Oficyna południowa, utrzymana w charakterze szwajcarsko-willowym, powstała ok. 1830 r. Położony w części na skarpie głębokiej rynny jeziora park powstał w XVIII w., a w pierwszej połowie XIX w. przekształcony został w park romantyczno-krajobrazowy. Obecnie powierzchnia jego wynosi 6,5 ha, rośnie na nim ok. 700 drzew, 43 gatunków. Osią parku jest aleja sędziwych kasztanowców ciągnąca się od wejścia przy szosie poznańskiej do pałacu. Przy niewielkim placu wznosi się kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła, zbudowany z fundacji Kwileckich w końcu XVIII w. w formach późnobarokowych. Wyposażenie wnętrza w stylu rokokowym i wczesnoklasycystycznym. Na ścianach bocznych okazałe nagrobki Kwileckich wzniesione w latach 1780-90. Na placu przed kościołem głaz – pomnik powstańców 1918-19.
CHORZEWO
Wieś nieopodal północnego krańca jez. Luboszek, 9,5 km na wschód od Kwilcz (3,5 km na pn. zach. od Pniew). Wieś zbudowana jest w kształcie okolnicy. I dziś jeszcze, mimo zaszłych w ostatnich latach zmian zabudowy, czytelne jest dawne rozplanowanie wsi. Dawniej do wsi prowadził jeden wjazd, w średniowieczu zamykany na noc. Często zabudowania od strony pól były wygrodzone, tak że wieś posiadała charakter obronny. Chorzewo jest ostatnią wsią w Wielkopolsce z zachowanym rozplanowaniem wsi tego typu.
CHUDOBCZYCE
Wieś położona 8,5 km na północny wschód od Kwilcza nieopodal południowego krańca jez. Lubosz Wielki. Od 1997 r. w Chudobczycach istnieje Regionalny Ośrodek Socjalno-Edukacyjny należący do Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka”. We wschodniej części wsi znajduje się zespół dworsko-folwarczny. Park krajobrazowy o pow. 6,0 ha powstał na przełomie XIX i XX w. Na skraju parku stoi ładny eklektyczny dwór, zbudowany na początku XX w. wg projektu wybitnego architekta poznańskiego Rogera Sławskiego. Z Chudobczyc na północ od jez. Lubosz Wielki prowadzi aleja starych ok. 200-letnich dębów. Ok. 1 km na północ od wsi, przy zachodnim brzegu jez. Lubosz Wielki, znajduje się kąpielisko niestrzeżone i Ośrodek Edukacyjno - Wypoczynkowy.
DALESZYNEK
Wieś w pagórkowatej okolicy, nad niewielkim, silnie zarastającym jeziorem. Wieś założona została prawdopodobnie w XVIII w. jako tzw. wieś olęderska. Na północ od Daleszynka położone są piękne lasy, wśród nich rezerwat przyrody „Bukowy Ostrów”.
KAROLEWICE
Wieś o rozproszonej zabudowie, przy szosie nr 24, 10, 5 km na południowy wschód od Kwilcza (2 km na północny zachód od Pniew). Na zachód od wsi, przy skraju lasu, na południe od szosy nr 24 rosną na łące trzy dęby szypułkowe – pomniki przyrody o obwodach 380-400 cm.
KUBOWO
Wieś o rozproszonej zabudowie, położona w pagórkowatej okolicy, 4 km na południowy wschód od Kwilcza. W 1987 r. wykopano w Kubowie spod powierzchni ziemi duży głaz narzutowy. Głaz ten pochodzenia polodowcowego o obwodzie 9 m jest jednym z największych głazów narzutowych w Wielkopolsce. W 1992 r. przetransportowano go na punkt widokowy w Grobi.
KURNATOWICE
Duża wieś położona w pagórkowatym terenie, 4 km na północny wschód od Kwilcza.Na północny zachód od Kurnatowic rozciąga się teren o bardzo bogatej rzeźbie m.in. głęboka dolina biegnąca dalej ku północy do Jez. Śremskiego (w gminie Sieraków). Zbocza doliny w części porośnięte pięknymi lasami bukowymi.
LUBOSZ
Duża wieś, druga w gminie co do liczby mieszkańców – 820 osób. Obecny kościół parafialny pod wezwaniem Nawiedzenia NMP zbudowany został w skromnych formach klasycystycznych w latach 1818-23. Jest budowlą salową z niewysoką wieżą od wschodu i zakrystią od zachodu.W sąsiedztwie kościoła położony jest rozległy zespół dworsko-folwarczny. W parku krajobrazowym założonym w poł. XIX w. o pow. 13,0 ha rozciągającym się wzdłuż zachodniego brzegu jeziora Luboszek znajduje się modernistyczny dwór-willa z 1915 r.W parku przy dworze kilka sędziwych drzew m.in. uznanych za pomniki przyrody. Na północ od obecnego parku, w lesie znajduje się cmentarz właścicieli wsi w XIX w. i 1 poł. XX w., rodziny Bardt.Na południe od parku i dworu rozciąga się folwark z zabudową budynkami w większości z końca XIX w. i początku XX w.Okolice Lubosza są bardzo ciekawe, urozmaicone lasami, wzgórzami i jeziorami. Na południowy wschód położony jest północny skraj jez. Lubosz Wielki. W dużej części otoczone lasami jezioro to posiada wiele uroku. Przy brzegu zachodnim znajduje się kąpielisko i Ośrodek Edukacyjno - Wypoczynkowy. 1 km na południowy zachód położona jest grupa niewielkich jezior. Urokliwa jest plaża nad Jeziorem Obierznie. Z Lubosza prowadzi nad Jez. Białokoskie i dalej doliną Strumienia Białokoskiego przez Łężeczki do Chrzypska Wielkiego zielony szlak turystyczny (długości 16,6 km), jeden z najładniejszych szlaków Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego.
MECHNACZ
Wieś leżąca w paśmie wzgórz moreny czołowej, 4 km na zachód od Kwilcza. Wieś zbudowana jest wzdłuż drogi północ-południe, ma charakter ulicówki. Na północ od wsi przy szosie nr 24, znajduje się samotny budynek – dawna rogatka drogowa na trakcie Poznań-Berlin, gdzie w poł. XIX w. pobierano opłaty drogowe. Na południowy zachód od wsi położone są niezalesione pagórki morenowe o wysokości dochodzącej do 110 m n.p.m. Wśród nich bezodpływowe jeziorka zwane Cygańskimi Dołami. W sąsiedztwie Mechnacza występują złoża leczniczej borowiny.
MIŁOSTOWO
Wieś na skraju płaskich pól sandrowych zalegających na południe od wsi, 5 km na południowy zachód od Kwilcza.Miłostowo jest wsią o najstarszej w obecnej gminie metryce. Wymieniono ją w dokumentach w 1218 r. Na mocy dokumentu biskupa Radwana i księcia Mieszka Starego dziesięcina z Miłostowa płacona była kościołowi i szpitalowi św. Michała w Poznaniu.Większość domów pochodzi z przełomu XIX i XX w. W zachodniej części wsi stoi neogotycki kościół Podwyższenia Krzyża Świętego zbudowany w 1902 r. jako zbór ewangelicki, obecnie filialny parafii w Kwilczu.
MOŚCIEJEWO
Wieś położona 5,5 km na północny wschód od Kwilcza, w pagórkowatym terenie, na południowym skraju doliny Lutomki.W parku krajobrazowym założonym w XIX w. na pow. 9,1 ha rosną w większości drzewa liściaste. Na wzniesieniu wznosi się zbudowany na początku XX w. eklektyczny dwór, budowla dwukondygnacyjna, od frontu ozdobiona portykiem i dwiema niewysokimi wieżami.Dwór stanowiący własność prywatną, w ostatnich latach został odnowiony, a park uporządkowany.Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej zbudowano w latach 1925-1930.W dolinie Lutomki przy Mościejewie położone są duże stawy rybne z hodowlą karpi.
NIEMIERZEWO
Wieś 6 km na wschód od Kwilcza.Na terenie dawnego parku o pow. ok. 5 ha drzewostan liściasty. Dwór-willa z ok. 1930 r. trzykondygnacyjna. Na terenie folwarku wznoszą m.in. kamienny spichlerz z XIX w. i dawny dwór, zapewne z końca XVIII w.
NOWA DĄBROWA
Osada leżąca 3 km na południe od Kwilcza.Wśród zabudowy folwarku na uwagę zasługuje wzniesiony w 1923 r. z ciosanych kamieni spichlerz dworski. W niewielkim parku z drzewostanem liściastym ok. 50-70-letnim, wznosi się modernistyczny dwór z ok. 1930 r. dwukondygnacyjny.
ORZESZKOWO
Wieś położona 1 km na wschód od Kwilcz, przy wschodniej krawędzi doliny Potoku Kwileckiego.Orzeszkowo od XVII w. było znaczącym w Wielkopolsce ośrodkiem kalwinów. W 1646 r. zbudowano w Orzeszkowie zbór kalwiński. Drewniany zbór spłonął w 1721 r. i w 1788 r. zbudowany został nowy zbór, murowany z cegły na planie ośmioboku. W latach 1810-1848 z przerwą pastorem w Orzeszkowie był wybitny działacz patriotyczny, nauczyciel gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, szermierz nowoczesnego rolnictwa, Jan Wilhelm Kassyusz. Przy zborze rosną stare drzewa: lipa o obwodzie 570 cm i kasztanowiec o obwodzie 420 cm – jedno z najstarszych drzew tego gatunku w Wielkopolsce.Przy szosie położony jest cmentarz kalwiński, założony na początku XIX w. Staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków uporządkowany i zamieniony na lapidarium – zbiór nagrobków protestanckich. Najokazalszym nagrobkiem jest obelisk J.W. Kassyusza (1787-1848) postawiony ze składek społeczeństwa wielkopolskiego zebranych na apel Karola Libelta. Oprócz pomnika Kassyusza na cmentarzu znajduje się kilka innych bardziej okazałych nagrobków i grobowców z XIX w. Piękną oprawę cmentarza stanowi stary drzewostan.Na północ od Orzeszkowa, w odległości 0,5 km, przy wschodnim brzegu Jez. Kwileckiego znajduje się kąpielisko strzeżone.
PRUSIM
Wieś, w pięknej pagórkowatej okolicy, w dolinie nad Jez. Kuchennym i Jez. Młyńskim, najniżej położona miejscowość w gminie (54 m n.p.m.). Leży 6 km na północny zachód od Kwilcza.W południowej części wsi znajduje się rozległe założenie folwarczne, w części z zabudowaniami z końca XIX w. z kamieni polnych i cegieł. Dwukondygnacyjny spichlerz zbudowano w 1846 r. Na skraju, nieopodal Jez. Kuchennego stoi dawny dwór zbudowany w 2 połowie XIX w., przebudowany na początku XX w. Zespół dworski obecnie poddawany jest gruntownej rewaloryzacji i przebudowie na ośrodek wczasowo-konferencyjny oraz skansen budownictwa olęderskiego.Nad Jez. Młyńskim kąpielisko strzeżone i pole biwakowe. Na północ od Jez. Młyńskiego znajduje się kolonia ok. 100 działek letniskowych. Na południe od wsi, przy szosie nr 24 położona jest duża żwirownia.
ROZBITEK
Wieś położona 1,5 km na zachód od Kwilcza. Park krajobrazowy o pow. 22,1 ha pochodzący z połowy XIX w. jest największym w gminie Kwilcz. Rośnie tu około 2400 drzew, 29 gatunków. Od szosy do stojącego w parku pałacu prowadzi czterorzędowa aleja platanów.Pałac zbudowany został w latach 1856-58 w formach neogotyckich, z licznymi detalami „zamkowymi”; wieżami, wykuszami, ozdobnymi szczytami. Obecnie stanowi własność Jana A.P. Kaczmarka kompozytora m.in. muzyki filmowej, tworzącego w Stanach Zjednoczonych, laureata Oskara. Pałac jest remontowany, mieścić się w nim będzie „Akademia Rozbitek” – warsztaty muzyki filmowej.Na zachód od parku, za niewielkim stawem, rozciąga się rozległe założenie folwarczne. W połowie XIX w. zabudowane ono zostało budynkami z cegieł i kamieni w okazałych formach eklektycznych. Do dziś zachowała się część budynków.
STARA DĄBROWA
Wieś 3 km na południowy wschód od Kwilcza w sąsiedztwie lasów.Na południe od wsi czynna jest duża żwirownia.
UPARTOWO
Wieś o rozproszonej zabudowie położona 3,5 km na północ od Kwilcza.Na południowy wschód od rozwidlenia szos z Kwilcza do Sierakowa i do Wronek, nieopodal skarpy doliny Lutomki rośnie dąb o obwodzie 470 cm i wysokości ok. 20 m. Przy dębie granitowy głaz narzutowy o obwodzie 330 cm.
WITUCHOWO
Wieś 4 km na południowy wschód od Kwilcza.W końcu stycznia 1945 r. na polach Wituchowa powstało radzieckie lotnisko wojskowe, z którego startowały samoloty do zadań bojowych nad Odrą i Berlinem. Lotnisko istniało do kwietnia 1945 r.Centralnym elementem rozplanowania wsi jest zespół dworsko-folwarczny. W parku krajobrazowym założonym ok. 1866 r. na powierzchni 3,1 ha rosną drzewa 26 gatunków. Na skraju parku i folwarku stoi pałac zbudowany w 1866 r. – budowla jednokondygnacyjna o rozczłonkowanej bryle, ozdobiona m.in. blaszanymi hełmami wieżyczek.Do parku przylega bardzo ciekawy zespół budynków folwarcznych wzniesionych ok. 1865 r., w dużej części z łamanych kamieni polnych, m.in. kuźnia, spichlerz, gołębnik, obora, stajnia. Jest to jeden z najlepiej zachowanych i najciekawszych zespołów kamiennych folwarcznych, wśród budynków mieszkalnych dawnych robotników folwarku wyróżnia się tzw. sześciorak, całkowicie wzniesiony z kamieni polnych.Na północ od wsi, do szosy nr 24 prowadzi aleja dębowa. Na południe, do leśnictwa Wituchowo wiedzie długa na ok. 1 km aleja kasztanowców.
Źródło: W. Łęcki, Gmina Kwilcz, Krótka monografia krajoznawcza
