35 lat Samorządu Gminnego 1990-2025

35 lat temu - 27 maja 1990 roku odbyły się pierwsze wybory do rad gmin. Były to pierwsze w pełni wolne i demokratyczne wybory w Polsce po II wojnie światowej. Głosowanie to zapoczątkowało kluczową reformę funkcjonowania państwa, która doprowadziła do decentralizacji władzy publicznej. To wtedy dokonało się wyodrębnienie nowych wspólnot samorządowych, którym przekazano kompetencje do realizacji zadań ważnych dla lokalnych społeczności.

Senat przyjął pakiet ustaw samorządowych w styczniu 1990 roku, a tzw. Sejm kontraktowy uchwalił je jeszcze tego samego roku w marcu. Najważniejszą z nich była ustawa o samorządzie gminnym, uchwalona 8 marca 1990 r. Przewidywała ona wprowadzenie w miejsce istniejących w PRL rad narodowych rad gmin o znacznie większych uprawnieniach.

Wybrane rady gmin powoływały swoje władze wykonawcze – prezydentów miast, burmistrzów oraz wójtów. Trudno sobie wyobrazić obecnie funkcjonowanie lokalnych społeczności bez istnienia przedstawicielstwa w postaci samorządów. Wybory z 27 maja 1990 r. były faktycznym początkiem przemian w całej Polsce.

O ustanowieniu święta, jakim jest Dzień Samorządu Terytorialnego zdecydował 29 czerwca 2000 roku sejm w specjalnej uchwale na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu terytorialnego. W uchwale podkreślono znaczenie samorządów dla tworzenia lokalnych więzi i budowy silnego państwa.

Decentralizacja władzy z przekazaniem autonomii działania i organizacji na rzecz samorządów, których praca jest okresowo oceniana w wyborach bezpośrednich pokazała, że ludzie znający lokalne potrzeby i problemy najlepiej potrafią o nie zadbać, najlepiej je rozwiązać – wychodząc w swoich działaniach naprzeciw mieszkańcom. Gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego jest najbliżej ludzi. Większość kluczowych zadań publicznych, takich jak żłobki, szkoły i przedszkola, drogi,  infrastruktura komunalna oraz podstawowa obsługa spraw cywilnych i społecznych spoczywa właśnie na gminach.

Samorządność jest określana jako jeden z nielicznych lub wręcz jedyny całkowicie udany filar transformacji ustrojowej.

Za każdym działaniem stoi człowiek. Za działaniem samorządu gminnego stoją wójtowie, radni, sołtysi, rady sołeckie, pracownicy jednostek organizacyjnych, a także mieszkańcy, którzy zgłaszają swoje spostrzeżenia, problemy, pomysły. Którzy także patrzą władzy ręce i motywują do pracy. Bo praca w samorządzie to odpowiedzialna służba ludziom. Dobra współpraca buduje dobre relacje, które są podstawą funkcjonowania wspólnoty. Dobra współpraca, konstruktywne rozwiązywanie problemów, zaangażowanie, szacunek, wzajemne zrozumienie i zaufanie to podstawa budowania wspólnego dobra w przestrzeni samorządowej.

Z perspektywy 35 minionych lat widać, jak ważny był to moment. Dziś można śmiało powiedzieć, że samorządy i ich mieszkańcy zdali swój egzamin celująco.  Polskie gminy przez te 35 lat rozwinęły się i unowocześniły, a zawdzięczają to sprawnie podejmowanym decyzjom i zaufaniu, jakim mieszkańcy obdarzyli swoich reprezentantów.

W dniu 7 maja 2025 r. odbyła się uroczysta sesja Rady Gminy Kwilcz upamiętnienia 35. rocznicy odrodzenia samorządu terytorialnego w Polsce. Sesja miała charakter uroczysty i poświęcona była głównie przypadającemu w Polsce w bieżącym roku jubileuszowi 35 – lecia samorządu. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in. samorządowcy minionego 35-lecia: radni, sołtysi, wójtowie, zastępcy dyrektorzy jednostek organizacyjnych, starostowie, parlamentarzyści.

Radni na sesji przyjęli Oświadczenie w sprawie upamiętnienia 35. rocznicy odrodzenia samorządu terytorialnego w Polsce, w którym wyrazili „wdzięczność i szacunek wszystkim, którzy zaangażowali się w wielkie dzieło budowy Samorządnej Rzeczypospolitej” oraz skierowali „wyrazy uznania i podziękowania za wspólną pracę na rzecz tworzenia i umacniania potencjału społecznego i gospodarczego Gminy: Mieszkańcom, samorządowcom dotychczasowych kadencji Rad Gmin, Wójtom, Sołtysom, oraz pracownikom samorządowym a także przedstawicielom wszystkich zawodów i organizacji pozarządowych – wszystkich Mieszkańców, którzy we współpracy z przedstawicielami samorządu realizowali idee samorządności – samostanowienia o własnym losie”.

Podczas wystąpień okolicznościowych głos zabrali: Wójt Gminy Kwilcz Stanisław Mannek, Przewodnicząca Rady Gminy Kwilcz Martin Halasz oraz pan Grzegorz Korpik, Wiceprzewodniczący Rady Gminy w latach 1990-1994, a następnie Przewodniczący Rady Gminy w latach 1998-2024. W każdym wystąpieniu podkreślano, jak ważne w dziejach kraju było zdecentralizowanie władzy i oddanie jej w ręce przywróconych samorządów. Były podziękowania dla wszystkich radnych i sołtysów poprzednich kadencji oraz osób zaangażowanych w budowanie społeczeństwa obywatelskiego. Minutą ciszy uczczono pamięć zmarłych radnych oraz samorządowców pełniących funkcję w okresie od 1990 roku.

Całość nagrania sesji dostępna jest pod adresem: https://transmisjaobrad.info/videos/22774/xvii-sesja-rady-gminy-kwilcz-7-maja-2025-r 

Zaprezentowana została także okolicznościowa broszura poświęcona 35-leciu samorządu terytorialnego ze szczególnym uwzględnieniem ludzi, którzy tworzyli samorząd. Jest to interesująca publikacja przedstawiająca zmiany i kształtowanie się samorządu lokalnego w ciągu ostatnich trzydziestu  pięciu lat. To właśnie w takiej małej skali lokalnego samorządu skupiają się, jak w soczewce, wszelkie zagadnienia i problemy, które uformowały współczesną „Polskę Samorządową”.

Sesja zakończona została występem artystycznym dzieci ze Szkoły Podstawowej w Kwilczu.

Sesja oraz spotkanie po sesji było również niepowtarzalną okazją to wspomnień z minionych trzech i pół dekady.

____________________________